top of page

Handleiding sensitiviteit
Copyright Lydie Aerts 2022 


1.    Introversie en sensitiviteit
2.    Empathie en grenzen stellen 
3.    Zelfbeeld en zelfvertrouwen 
4.    Authenticiteit en loyaliteiten 
5.    Verantwoordelijkheid nemen, gewetensvol zijn 
6.    Perfectionisme, de lat hoog leggen  en idealen 
7.    Voedende contacten en omgeving 
8.    Assertiviteit 


Knelpunt 1: Introversie  (ongeveer 30 % van de sensitieven zijn extravert) 
Extraversie is een troef in onze samenleving. In Azië wordt introversie meer gewaardeerd. 

Een druk sociaal leven, met veel vrienden, geeft meer kansen.  

Jezelf verkopen, praten, actie ondernemen, snel beslissen maakt meer indruk

dan bescheidenheid, luisteren in plaats van praten, bedachtzamer zijn, onderzoeken, nadenken, reflecteren.

Bij een studie van de concepten introversie-extraversie valt op hoeveel oordelen er  zijn over introverten.  

Ook in 2021 werd een boek uitgegeven van een collega met uitspraken die ronduit fout, kleinerend zijn.  

Sommigen gaan ook nu  nog zo ver om te oordelen dat er iets ' ziekelijks' is aan mensen die zelf iets grondig onderzoeken,

in plaats van wat snel, oppervlakkig algemeenheden vertellen.

​

Ook in het Big 5-persoonlijkheidsmodel wordt een extravert gezien als sociaal. 

Sociaal is een containerbegrip met gigantisch veel ladingen.

Als een introvert een luisterend oor biedt is dat blijkbaar niet sociaal genoeg???  

Tegenover elke prater is er hopelijk een luisteraar, of hoeft dat niet meer?

Een introvert kan in een onderzoeksgroep heel constructief samenwerken.

Een introvert kan heel  goed zijn in het begrijpen van de ander.

Een introvert kan heel klantvriendelijk zijn.

Introverten kunnen ver gaan in het aanpassen aan de ander.

​

Introverten zijn wel geïnteresseerd in anderen, maar uiten dit minder zichtbaar.

Ze halen  meer energie uit contact met zichzelf zonder dat er iets  asociaal is.

Extraverten halen meer energie uit contacten met anderen, zijn meer zichtbaar naar buiten/anderen gericht. 

​

Introversie-extraversie is een continuüm, velen zitten ergens tussenin, ze zijn afwisselend introvert en extravert.

​

Er is een belangrijke link tussen podiumtalenten ( als leraar, trainer, verkoper, acteurs, stand-up comedians,...) en extraversie.

Introverten hebben weinig behoefte om op een 'podium 'te gaan staan.  Op een 'podium' staan kost mij gewoon energie.

Marketing is alles overheersend in de (social) media.

Men probeert ons wijs te maken dat het kopen van producten ons gelukkig kan maken.

Sensitieven hebben uiteraard materiële behoeften. Hun prioriteiten liggen iets minder in het materiële. 
Introverte mensen vallen minder op,  worden minder gezien, minder gewaardeerd en minder ernstig genomen.

Ze kunnen een schouderklopje gebruiken. 


Het woord ‘ verlegen’ is een erg negatief beladen term. 

Verlegenheid is de angst dat anderen ons niet aardig vinden of ons niet zullen accepteren.

Rustig is een beter woord.  Een rustig kind trekt zich terug als het herhaaldelijk is afgewezen en krijgt dan het label ‘ verlegen’.  

Dit beschadigt het zelfbeeld van het kind. Is er al ooit een kind geweest dat zich goed voelde bij het woord verlegen?  Wat moet een kind daarmee? Wat is de boodschap? Mag je er wel zijn ?  Het zorgt voor machteloosheid bij een kind. Geef een kind een complimentje zodat het zich aanvaard voelt.  
 
Do:  
1.    Aanvaard dat je (eerder) introvert bent.  


2.    Of je introvert of extravert bent ligt min of meer vast. Iets proberen veranderen dat vastligt kost je enkel energie, ondermijnt je zelfvertrouwen.

 Je kan van een extravert geen introvert maken of omgekeerd, dus verspil er geen energie aan. 

Je kan af en toe iets doen wat energie kost om een specifiek doel te bereiken. Als je voelt dat het je energie kost ga hier dan bewust mee om.

Podiumtalenten zijn talenten die je al dan niet hebt.  Voor sommigen geeft dit energie, voor anderen kost dit energie.


3.    Lijst op wat de voordelen zijn en gebruik deze sterktes.

Je kan  verwoorden dat het in een situatie een voordeel kan zijn om voorzichtig te zijn, rustig aan te doen, dat je luistert en probeert te begrijpen, de behoeften van de klant te zien, je iets wil onderzoeken, ..  


4.    Zoek voldoende andere introverten op waarin je in één-op-één relaties of kleine groepjes kan bijtanken.

Gelijkgezinden begrijpen elkaar.  Je kan een spiegel zijn voor elkaar. Contact met extraverten blijft waardevol. We zijn immers complementair. 
5.    Zoek een werkomgeving waar je als introvert/HSP beter aan je trekken komt. 
6.    Doseer contacten met anderen. Vraag je af welke sociale verplichtingen je wil onderhouden? Welke  voor jou voedend zijn? 
7.    Uitleg geven over sensitiviteit kan bij de juiste persoon zinvol zijn.  Het kan voor meer begrip zorgen.  

 

Ook een eerder introverte HSP zal dikwijls  gericht zijn op de ander, willen helpen.  Er zal meestal een voorkeur zijn voor een kleinere groep.

Ze hebben dikwijls een voorkeur voor enkele goede vrienden.


 
 
 
Knelpunt 2: Empathie en grenzen stellen 
 
Sensitieven zijn meer geneigd om rekening te houden met anderen, met het geheel, en durven zichzelf wegcijferen. 
Ze voelen de sfeer sterker aan, merken sneller dat iemand een probleem heeft, enz. 
1.    Beslis zelf of je iemands verhaal wil horen.  Als je minder goed in je vel zit is het beter om snel aan te geven dat het niet past. 
2.    Als iemand iets vraagt kan je zeggen dat je hier even over wil nadenken. Later kan je dan vrij beslissen of je er op in wil gaan. Door uitstel vermijd je dat je moet terugkomen op gedane beloftes. 
2.    Voel of  een contact  je goed gedaan heeft of niet, en trek hieruit conclusies.  
3.    Luister naar je lichaam.  Je lichaam kan duidelijk aangeven dat iets teveel is. Intuïtie kan waardevol zijn.  
4.    Als jij je voelt leeglopen bij iemand, een omgeving, een groep, merk dit op en beperk deze contacten. Het kan zinvol zijn te onderzoeken wat er precies aan de hand is. 
5.    Besef dat anderen kunnen aanvoelen dat ze van jou veel gedaan kunnen krijgen en dat er persoonlijkheidstypes zijn die dit misbruiken. Stel duidelijke grenzen. 
6.    Zoek positieve mensen, met een positieve mindset.   
7.    Respecteer je draagkracht.  De wereld redden is een te zware taak voor één persoon. 
8.    Vraag je soms af of de andere hetzelfde voor jou doet als jij wil doen?   
9.    Probeer een goede balans te vinden tussen geven en nemen.  Geven kan bestaan uit iets doen, aandacht geven, … enz. 
 
 
 
Knelpunt 3: Zelfbeeld en zelfvertrouwen, pesters 
Behoren tot een minderheidsgroep als HSP/introvert maakt dat je een verhoogde kans hebt om minder populair te zijn.  

Dit kan een aanslag zijn op je zelfvertrouwen.   
Als je geluk hebt ,ben je geboren in een gezin waarin je graag gezien bent, onvoorwaardelijk, en mag je zijn wie je bent.  
Helaas zijn er andere situaties.   
1.    In een gezin/familie/werkomgeving waarin je weinig gewaardeerd wordt, kan je zelf dagelijks of wekelijks in een boekje  enkele voorbeelden opschrijven van wat jij positief gedaan hebt, welke complimentjes je gekregen hebt, wat anderen waarderen in jou. 
Regelmatig dit boekje herlezen herinnert er aan wat jouw sterktes zijn. 
2.    Zoek mensen op die jou waarderen voor wie je bent, en verder kijken dan wat je kent of kunt en wie je kent. 
3.    Vermijd, doseer,  om een masker op te zetten, jezelf anders voor te doen dan wie je bent.

Als je dit doet zien mensen niet wie je echt bent, en mis je de kans om mensen te ontmoeten die jou waarderen voor wie je echt bent.  

Besef dat jij als HSP het veel moelijker hebt om je goed te voelen met een masker.  Maskers kunnen gewoontes worden waar je je niet meer bewust van bent.  
4.    Aanpassen, compromissen sluiten is soms noodzakelijk.  Besef dat dit energie kost en beperk dit. 
5.    Jezelf zijn is de meest efficiënte manier om energie te behouden en te verkrijgen. 
6.    Respecteer jezelf.  Als jij jezelf niet respecteert, gaan anderen dit ook niet doen.  

Toon anderen dat je jezelf respecteert zodat zij uitgenodigd worden hetzelfde te doen.  
7.    Volg je eigen pad. Wees de kapitein van jouw schip.  Stel algemene algemene normen en meningen in vraag.  Zoek zelf welke opvattingen voedend zijn.  
Er is bijvoorbeeld een grote druk om sociaal te zijn. Moet jij daarom café’s, dancings bezoeken?  Onderzoek dit voor jezelf.  
8.    Ken je eigen kerntalenten via  een kerntalentenanalyse.  Maak je levenskeuzes vervolgens op basis van jouw unieke kerntalenten.  Besef dat jij uniek bent en er meer kerntalentenconstellaties zijn dan mensen op de planeet.  
9.    Stop met jezelf te vergelijken met anderen. 
10.    Maak een bord met foto’s, beelden, teksten van wat voor jou voedend is. 
 

Faalangst is de tegenpool van zelfvertrouwen.
 
Knelpunt 4. Authenticiteit en loyaliteit 
Sensitieve personen hebben van nature meer  de behoefte om echt te zijn, meer dan anderen. 
Contact met je eigen kern is de essentie en een belangrijke bron van zingeving. 
Contact met deze eigen kern kunnen we verliezen door te leven volgens de verwachtingen van anderen. 
Sensitiviteit maakt dat je meer de neiging hebt loyaal te zijn aan anderen.  
Anderen kunnen dit misbruiken.   
1.    Onderzoek bij jezelf of je leeft volgens jouw kern.  
2.    Een kerntalentenanalyse geeft een goede objectieve  basis om verder op te bouwen. 
3.    Sta stil bij de vraag of anderen even loyaal zijn naar jou toe.  
4.    Aan wie of wat ben jij trouw?  Dit is een moeilijke vraag.  Besteed hieraan ruim de tijd. De kwaliteit van je leven hangt af van het antwoord op deze vraag.  
Kinderen zijn onwaarschijnlijk loyaal aan hun ouders. Ook aan ouders die het niet of minder verdienen. 
We creëren gewoontes die soms schadelijk zijn voor ons, vanuit ongepaste loyaliteiten. 
Kinderen kunnen hun eigen behoeften aan de kant zetten in ruil voor aandacht en waardering. 
5.    Onderzoek welke innerlijke conflicten je hebt.  Spanningen met ouders hebben soms te maken met innerlijke conflicten.  Volg je hun voorbeeld of je eigen weg?  Saboteer jij  jezelf?  Ouders doen hun best. Ook zij zijn geconfronteerd met moeilijke omstandigheden, beperkingen, …. Jij kan je terecht beschadigd voelen, ook al hebben je ouders zich ingezet. 
6.    Wees je bewust van je  innerlijke criticus.  De stem in je hoofd die je bekritiseert, welke persoon is hiermee verbonden? 
Sta stil bij deze innerlijke criticus. Maak hiervan een lijstje.  Stel je de vraag of deze criticus iets oplevert, of enkel je zelfvertrouwen ondermijnt.  
Maak een lijstje met ‘ werkpunten’ vanuit realistische doelen en verwachtingen, en snoer de criticus voor de rest de mond. 
 
    
Het leven is een gezonde balans vinden tussen je eigen behoeften en de verwachtingen van anderen.
    
 
Knelpunt  5: Verantwoordelijkheid nemen, gewetensvol zijn, 
Veel waarnemen betekent dat je veel dingen ziet, waarbij je wil tussenkomen.  

Sensitieve personen die proactief zijn, zien vooraf wat de risico’s zijn en willen van daaruit handelen.  

Ze kunnen de neiging hebben  andermans problemen te willen oplossen. 

Door teveel te doen ontneem je anderen de kans dat zij dit doen, en hieruit voldoening en erkenning halen.
Hierdoor nemen ze in werksituaties meer taken op zich dan strikt tot het takenpakket behoort.  

Dit komt de gemeenschap of het bedrijf ten goede.  Het wordt niet altijd gezien of gewaardeerd.  
De valkuil is dat je dag te kort wordt om je taken af te werken.  
 
1.    Stel je de vraag of een taak jouw verantwoordelijkheid is of die van anderen.  
2.    Laat ieder zijn/haar verantwoordelijkheid opnemen.   
3.    Heb je een mandaat?  Wil de ander/werkgever dat jij hun taak/verantwoordelijkheid  overneemt?  Is die opdracht gegeven? 
 
 
Knelpunt 6: Perfectionisme, idealen ( sociale rechtvaardigheid, eerlijkheid), de lat hoog leggen
A.    Meer zien kan maken dat je meer oog hebt voor detail, en je de lat hoog wil leggen, soms onrealistisch hoog.  

Zeven op tien halen is meestal voldoende. 
We leven in een maatschappij waar de trend neigt naar kwantiteit in plaats van kwaliteit, en het wordt alleen maar erger.  Een lastige evolutie voor HSP. 
Een kerntalentenanalyse geeft extra inzichten rond perfectionisme.  Ook hier geldt dat zelfkennis je voorsprong geeft in de manier hoe je hiermee om gaat.    
De lat hoog leggen betekent dat jouw standaard hoger is dan die van anderen, op een specifiek domein, soms ook in het algemeen.

​

Verschillen in talenten maken dat  je op jouw sterk talent automatisch de lat hoog legt, omdat je zelf gemakkelijk competenties bereikt op dat punt.

Anderen zullen sneller tevreden zijn. Dit kan tot spanningen in relaties leiden.

Beseffen dat je de lat hoog legt in vergelijking met anderen kan tot gevolg hebben dat je er makkelijker mee omgaat .
Je kan een werkomgeving kiezen waarin jouw oog voor detail een troef is. 
 
B.    Sensitieve personen hebben meer oog voor menselijke relaties en kunnen van daaruit hoge idealen hebben.   
Je hebt het leven waarmee je tevreden bent.  De lat (te) hoog leggen is een risico.   
Sta stil bij de vraag of je ideaal realistisch is.  Probeer je verwachtingen te doseren om teleurstellingen te vermijden.
 


C. Als er als kind teveel van je verwacht werd, heb je mogelijk veel zelfkritiek.   
Het deel van je dat zelfkritiek levert, stamt uit de kindertijd en is de echo van verwachtingen   en eisen van ouders en anderen.  
In plaats van in te zien dat hun eisen en verwachtingen onrealistisch zijn, kun je  onbewust en ongewild dezelfde kritische houding overnemen, zodat de geschiedenis zich herhaalt.   Waren de eisen en verwachtingen van je ouders realistisch?

Zo kan er een innerlijke dwang ontstaan waarvan je je niet bewust bent.

 

Sta stil bij voorwaardelijke en onvoorwaardelijke liefde.

Sommige ouders zien hun kinderen enkel graag als ze...  presteren, aan hun behoeften en verwachtingen voldoen.

Zij dromen van hun ideale zoon of dochter.  Dit heeft soms niets te maken met wie jij bent. 


1.    Stel je de vraag of jouw perfectionisme te maken heeft met oog voor detail of eerder met idealen, of… een andere drijfveer. 

2.    Stel je de vraag of anderen jou ooit de indruk gegeven hebben dat er iets mis is met jou en je van daaruit gedreven wordt naar een hoge prestatiedruk, met het risico dat je in een burn-out of ander probleem terecht komt ( gezondheid, relatie,..)  
Overtuigingen: 
Ik heb het recht om met respect behandeld te worden. 
Ik heb het recht om nee te zeggen zonder mij schuldig te voelen. 
Ik heb het recht om fouten te maken, er verantwoordelijk voor te zijn, en dankzij deze fouten te leren. 
Ik heb het recht om van gedacht te veranderen.
7 op 10 is meestal voldoende.  In sommige situaties is 5 op 10 voldoende.  Zelfs een onvoldoende hoort bij het leven.   Als je  geen talent  hebt kan je deze taak beter aan anderen overlaten, zonder jezelf hierbij te veroordelen.  

​

D. Hoogbegaafdheid is paradoxaal genoeg ook een bron voor het hoog leggen van de lat. 

Je legt de lat vanuit hoogbegaafdheid veel hoger dan een gemiddeld persoon.

Omdat er zoveel goed gaat, kan je gefixeerd raken op die ene of enkele zaken die slecht gaan.

Het is een vooroordeel dat hoogbegaafden in alles goed zijn.

​

Verschillende bronnen van perfectionisme kunnen elkaar versterken en een kluwen vormen.

Het wordt dan moeilijker om alles te ontwarren.

 

Mildheid voor jezelf en voldoende zelfzorg zijn noodzakelijk.
 
 
 
Knelpunt 7:  Goede omgeving opzoeken/ Goede contacten zoeken 
Als sensitieve persoon behoor je tot een minderheid waardoor je misschien minder mensen zal ontmoeten waarbij je een goed gevoel hebt.   
Je hebt de neiging om de lat wat hoger te leggen bij intermenselijke contacten.  
 
Je kan meer tijd nodig hebben om de juiste partner, vrienden,  de juiste baan, enz. te vinden. 
Neem hiervoor de tijd omdat het een  sterke impact heeft op je levenskwaliteit.  En koester ze als je ze gevonden hebt! 
 
Goede contacten.
 
Iedereen heeft behoefte aan (enkele )goede contacten: mensen waarbij je jezelf kan zijn, mensen die je waarderen voor wie je bent,  waarbij je je goed voelt. 
Iedereen heeft andere kwaliteiten, zodat het goed is om verschillende types te kennen, zodat je bij verschillende mensen terecht kan voor verschillende behoeften.  
Er is geen enkele persoon die al jouw behoeften kan vervullen, ook je partner niet.  Leg niet teveel verwachtingen bij één persoon, en zoek meerdere vrienden/vriendinnen. Ze kunnen je ondersteunen, kracht geven en inspireren.  
 
Er zijn ook mensen die energie vreten: ze jammeren, klagen, zijn kritisch, sarcastisch, cynisch, schuiven de schuld op anderen, .. en nemen zelf weinig verantwoordelijkheid voor hun situatie. Beperk deze contacten als je voelt dat je er last van hebt.  
 
 
Goede omgeving,  interesses die voedend kunnen zijn 
 
De natuur is een bron van energie: bloemen, bomen, wandelingen in een bos, fietsen,.. 
 
Schoonheid is een bron van energie: opnieuw de natuur, alle vormen van kunst( schilderen, beeldhouwen, tekenen, keramiek,…) een museum bezoeken ,..
 
Muziek beluisteren, muziek maken kan je raken, kan voedend zijn. 
 
Dansen , bewegen, sporten, tuinieren, … 
 
Creatieve technieken: Knutselen, bloemsierkunst, breien, naaien, … 
 
Yoga, Tai Chi, Qi Gong, meditaties, hartcoherentietechnieken, ademhalingstechnieken,...
 
Kies zelf wat jou het meeste aanspreekt.  Iedereen heeft andere voorkeuren.   Meditatie ( of andere suggesties ) kan heel waardevol zijn, maar niet voor iedereen.  Als het jouw niet past, laat het dan bij de anderen die zich er goed bij voelen.  
 
 
 
 
Knelpunt 8. Meer last van conflicten. Assertiviteit ontwikkelen 
 
Sensitieve personen voelen sneller aan dat de sfeer niet goed zit, dat er problemen dreigen, … 
 
Ze hebben meer last van spanningen, conflicten, strijd,..  
Anderen kunnen genieten van strijd, machtsspelletjes, humor op kap van anderen, …..    Is dat leuk? En  voor iedereen?   
 
Velen reageren subassertief en Vlaanderen heeft een subassertieve cultuur.

Historisch gezien was je koest houden een winnende strategie in een klein land dat overheerst werd door grote mogendheden. 

Nederlanders zijn veel directer en zeggen waar het op staat, en die slinger durft ook doorslaan in agressief haantjesgedrag. 
 
Graag gezien willen worden, mensen willen pleasen,  vermijdend gedrag,…enz. kunnen tot gevolg hebben dat   mensen conflicten uit de weg gaan. 
Dit kan een tijdje goed gaan. 
 
Het risico is dat spanningen zich ophopen, relaties vertroebelen, relaties eindigen, … 
 
Sensitieven hebben de neiging om zaken te laten gebeuren, … tot de emmer overloopt en de boel ontploft.  

Op dat moment is er een overreactie die niet meer in relatie staat tot het concrete feit. 

​

​

bottom of page